Denk vroeger aan later - Denk aan je bedrijfsoverdracht en je pensioen - Ook wanneer het nog lang niet zover is

Je bent in de fleur van je leven. Je bedrijf draait op volle toeren of is sterk aan het groeien. Op het eerste gezicht niet het moment om aan een overdracht te denken, laat staan aan je pensioen. Toch is net die vroege voorbereiding vandaag de beste garantie op een zachte landing morgen.

Goed plannen is de boodschap. Het verzekert je van een toekomst met financiële gemoedsrust en maximale keuzevrijheid. Wie tijdig plant, houdt zelf de touwtjes in handen. Maar hoe doe je dat concreet? Vier UNIZO-partners tonen hoe een goede voorbereiding op bedrijfsoverdracht vandaag begint.

Tekst: Peter D’Herde 

1. UNIZO Overnamemarkt.be – Guido Seghers, manager

Wie zijn zaak ooit wil overlaten, doet er goed aan daar vroeg genoeg over na te denken. Dat zegt Guido Seghers, manager van UNIZO Overnamemarkt.be, het platform dat ondernemers helpt bij de verkoop of overdracht van hun onderneming. “Veel zelfstandigen wachten tot ze er écht mee willen stoppen, maar dan ben je vaak te laat om nog te kiezen hoe en aan wie je je zaak overdraagt.”

Bereid je toekomst voor

Overnamemarkt.be is er precies om die ondernemers te helpen. “Bedrijfsoverdracht is een thema waar veel ondernemers liever niet mee bezig zijn”, zegt Guido. “Dat proberen wij te doorbreken. Want nadenken over later doe je best wanneer het nog goed gaat. Via infosessies en de jaarlijkse Week van de Bedrijfsoverdracht zetten we het thema permanent op de kaart. Ik merk elke week hoe opgelucht ondernemers zijn als ze eindelijk met iemand kunnen praten over hun toekomst.”

Begeleiding op maat

Overnamemarkt.be richt zich vooral op zelfstandigen met een zaak die minder dan 500.000 euro waard is.” Voor die kleinere ondernemingen is er vaak geen commerciële overnamebemiddelaar beschikbaar. “Wij vullen dat gat in de markt op”, legt Guido uit. “Ons aanbod is gesubsidieerd door de Vlaamse overheid en bedoeld om het economisch weefsel te behouden. Ondernemers kunnen bij ons terecht voor een gratis adviesgesprek, een waardebepaling via de Overnamescan en begeleiding bij de publicatie van hun dossier.”

Op het vernieuwde online platform staan momenteel zo’n zeshonderd bedrijven te koop, van bakkerijen en kapsalons tot bouwbedrijven. De helft daarvan komt via makelaars, de rest rechtstreeks van ondernemers. “We helpen overlaters ook om een realistische prijs te bepalen. Een overdracht slaagt immers pas als zowel koper als verkoper er een goed gevoel bij hebben.”

De kunst van realistisch waarderen

Die correcte waardebepaling blijkt cruciaal. “Veel verkopers kijken te veel naar wat ze zelf in hun zaak hebben gestoken: tijd, geld, energie. Terwijl een koper vooral wil weten wat hij ermee kan verdienen”, legt Guido uit. “De echte waarde van een onderneming zit in de herhaalbare cashflow, in wat blijft draaien zonder de ondernemer zelf.”

Daarom helpt Overnamemarkt.be ondernemers bij het documenteren van hun processen, klantendata en contracten. Hoe zelfstandiger de onderneming functioneert, hoe beter ze overdraagbaar wordt. “Ik stel ondernemers altijd één simpele vraag: kun jij drie weken met vakantie zonder één keer te bellen naar je bedrijf? Als het antwoord ja is, dan ben je klaar om over te dragen.”

Continuïteit voor de markt

Een bedrijfsoverdracht is niet alleen goed voor de overlater, maar ook voor de overnemer. “Wie een bestaande zaak overneemt, vertrekt met een voorsprong”, aldus Guido. “Het is alsof je op een rijdende trein springt. Je hebt meteen klanten, personeel, een reputatie. Dat geeft je een enorm voordeel tegenover iemand die van nul begint.”

Ook voor de lokale economie is dat winst: winkels en horecazaken blijven bestaan, lokale jobs blijven behouden. “Het is niet logisch dat de ene ondernemer gewoon de deuren sluit, terwijl een straat verder een andere opnieuw begint. Dat is zonde van het werk en de waarde die er al is. En dus is onze boodschap simpel”, besluit Guido. “Wacht niet tot het laatste moment. Begin vandaag al met nadenken over morgen.”

“Veel zelfstandigen wachten tot ze er écht mee willen stoppen, maar dan ben je vaak te laat.” Guido Seghers, Overnamemarkt

“Een overdracht slaagt pas als zowel koper als verkoper er een goed gevoel bij hebben.” Guido Seghers, Overnamemarkt

2 “De financiële afhandeling van je bedrijfsoverdracht: ga niet over één nacht ijs”

KBC – Yves Huyghebaert, KMO-adviseur

Een onderneming overlaten vereist steeds een goed doordacht plan. “Een bedrijfsoverdracht is geen momentopname”, zegt Yves Huyghebaert, KMO-adviseur bij KBC. “Het is een traject waarin we samen met de ondernemer scenario’s uittekenen, waardes bepalen en timing afstemmen. Zo voorkom je dat emotie of haast de bovenhand krijgt.”

Van waardering tot scenario’s

Elke overdracht begint met inzicht in de financiële situatie. “We bekijken zowel de aandelenwaarde als de waarde van het handelsfonds”, legt Yves uit. “Dat is het startpunt van elke redenering. Zo analyseren we of de onderneming meteen verkoopklaar is. Soms is het nog te vroeg: de schuldpositie van het bedrijf is nog hoog, er is te veel afhankelijkheid van de zaakvoerder of het vastgoed weegt zwaar door. In dat geval stellen we samen een tijdspad op om die punten te optimaliseren.” Volgens Yves is dat precies de reden om vroeg te starten. “Wie de overdracht vijf tot tien jaar op voorhand plant, kan zijn bedrijfsstructuur nog bijsturen en zo de waarde van zijn zaak verhogen.”

Aandelen of activa?

In elk gesprek komt dezelfde keuze aan bod: verkoop je de aandelen van je vennootschap, of enkel de handelsactiviteiten? “Bij een aandelenverkoop geef je alles in één keer door — het hele pakket van activa, passiva, contracten en verplichtingen”, aldus Yves. “Dat is fiscaal interessant voor de verkoper, maar minder voor de koper, die ook alle risico’s overneemt.”

Bij een verkoop van enkel het handelsfonds of de activa is dat omgekeerd: “De koper kan selecteren wat hij wíl kopen en geniet fiscaal voordeel, terwijl de verkoper meer belasting betaalt. Daarom is het cruciaal om beide pistes te bekijken vóór je over een prijs praat. De keuze tussen aandelen en handelsfonds bepaalt ook hoe financierbaar de overdracht is.”

De kracht van objectieve begeleiding

KBC treedt daarbij op als onafhankelijke expert, niet als onderhandelaar. “Wij berekenen wat je onderneming waard is, maar we bepalen niet de prijs”, benadrukt Yves. “We tonen de ondernemer wél hoe de andere partij naar zijn cijfers kijkt. Begrijpen hoe een koper redeneert, helpt je om als verkoper realistisch te blijven.” Dat objectieve perspectief voorkomt misverstanden en geeft rust in een emotioneel en complex proces. “Een bedrijf verkopen doe je meestal maar één keer in je leven. Dan wil je toch goed voorbereid zijn?”

Vooruitzien loont

Vroege voorbereiding biedt niet alleen financiële en strategische voordelen, maar ook gemoedsrust. “Een ondernemer die tijdig plant, weet welke stappen hij nog moet zetten en kan op eigen ritme werken”, zegt Yves. “Dat kan gaan van het herstructureren van vastgoed tot het moderniseren van machines. Als je wacht tot je met pensioen gaat, is het vaak te laat om nog aanpassingen te doen. Door vroeg te starten, hou je zelf de regie in handen.”

Voor KBC is het menselijke aspect minstens zo belangrijk als de cijfers. “We zijn als bank misschien digitaler geworden, maar juist bij dit soort gesprekken maken we het verschil met onze persoonlijke begeleiding”, aldus Yves. “Ons doel is om ondernemers inzicht én gemoedsrust te geven, zodat ze hun levenswerk op de best mogelijke manier kunnen doorgeven.”

“Een bedrijf verkopen doe je meestal maar één keer in je leven. Dan wil je toch goed voorbereid zijn?” Yves Huyghebaert, KBC

“Ons doel is om ondernemers inzicht én gemoedsrust te geven.” Yves Huyghebaert, KBC

3. “Wij versterken de financiële slagkracht van de overnemer”

PMV – Alex De Ridder, accountmanager

Een succesvolle bedrijfsoverdracht staat of valt met een sluitende financiering. PMV ondersteunt ondernemers in elke levensfase: van starten, groeien, internationaliseren tot overlaten/overnemen. Alex De Ridder, accountmanager bij PMV: “Wij zijn er ook om investeringen mogelijk te maken die anders moeilijker gefinancierd raken. We nemen wél risico’s waar anderen afhaken.”

Een flexibele partner

PMV is de investeringsmaatschappij van de Vlaamse overheid, maar werkt als een zelfstandige vennootschap. “We geven voor alle duidelijkheid geen subsidies”, beklemtoont Alex. “Elke euro die we investeren in een bedrijf moet op termijn terugbetaald worden. We doen dat via leningen, waarborgen of kapitaal.” Bij complexe overnames maakt dat PMV tot een flexibele partner. “Wij kunnen een deel van de overname financieren of een waarborg verlenen aan de bank. Daardoor kan je als overnemer de bank sneller overtuigen om jouw overname te financieren. Zo vergroten we de financiële slagkracht van de overnemer én de zekerheid voor de overlater.”

Samenwerken als sleutel
Bij een bedrijfsoverdracht zijn meestal meerdere financiers betrokken. Banken financieren doorgaans tot 70% van de overnameprijs. “Voor de rest is er eigen inbreng of een andere partij nodig”, geeft Alex aan. “Daar spelen wij een rol. In plaats van die 30% volledig met eigen middelen te financieren kan een ondernemer bij ons terecht voor een gedeeltelijke financiering via een achtergestelde lening.”

PMV biedt cofinancieringen tot 350.000 euro aan tegen een rente van 3,5%. Dat is opmerkelijk laag voor een lening, vaak zonder zekerheden. “Voor grotere bedragen is er de Cofinanciering+ waar we tot 700.000 euro kunnen financieren, tegen een rente van 5,25%. We nemen meer risico, maar dat maakt de deal vaak mogelijk. Banken zien ons dus graag komen. Onze tussenkomst geeft hen extra vertrouwen in het dossier: zowel door de grondige analyse als omdat hun risico door onze financiering vermindert.”

Een dossier dat klopt

PMV kijkt bij een kredietanalyse altijd verder dan cijfers. “We analyseren niet enkel de balans, maar ook het verhaal achter de overname: wie is de koper, wat is zijn plan, wat blijft er van het bedrijf overeind zonder de huidige eigenaar?” Die grondige screening verhoogt de slaagkans van een overname. “We verwachten steeds een goed uitgewerkt businessplan. Dat dwingt de overnemer om zijn aanpak scherp te stellen.” Alex raadt beide partijen aan om zich te laten begeleiden: “Of je nu overlaat of overneemt, werk samen met adviseurs die de juridische, financiële en strategische kant beheersen. Dat maakt echt het verschil.”

De juiste financieringsmix

“De ideale financieringsmix combineert eigen middelen, bankkrediet en ander kapitaal,” zegt Alex. “Daarnaast bestaan er ook alternatieven zoals de Winwinlening, waarbij vrienden, familie of investeerders rechtstreeks geld lenen aan een ondernemer. Of de vendor loan, waar de verkoper akkoord gaat om een deel van de koopsom te herinvesteren in de vorm van een lening. De voordelen daarvan zijn duidelijk: de koper krijgt met een kleinere financiering de deal rond, de overlater blijft betrokken en de overnemer krijgt wat financiële ademruimte.” De sleutel tot succes voor PMV? “Een goed voorbereid dossier, een sterke begeleiding en een gezonde mix van financieringsbronnen.”

“Wij zijn er om investeringen mogelijk te maken die anders moeilijker gefinancierd raken.” Alex De Ridder, PMV

“We vergroten de financiële slagkracht van de overnemer en dus ook de zekerheid voor de overlater.” Alex De Ridder, PMV

4. “Zo bouw je al tijdens je loopbaan aan een goed pensioen”

Liantis – Karel Van den Eynde, manager public affairs

Zelfstandigen hebben vandaag meer sociale bescherming dan vroeger, maar ze blijven kwetsbaarder dan werknemers. Daarom pleit Karel Van den Eynde, manager public affairs bij Liantis, voor een vroege en bewuste aanpak van pensioenplanning. “Wie te laat begint, kan weinig meer corrigeren. Wie van bij de start nadenkt over zijn sociale bescherming, bouwt rust en zekerheid op voor later.”

Sociale bescherming van bij de start

De sociale zekerheid van een zelfstandige biedt een goede basis, al is het geen vangnet voor alle mogelijke tegenslagen. “Ziekte, een ongeval of een moeilijke periode kan iedereen overkomen”, aldus Karel. “Daarom is het belangrijk om jezelf niet enkel wettelijk, maar ook aanvullend te beschermen.” Met een verzekering gewaarborgd inkomen blijft het inkomen lopen bij ziekte of ongeval. Karel raadt ook aan om zo vroeg mogelijk te beginnen met aanvullende pensioenopbouw. “Het wonder van samengestelde interest bij een aanvullend pensioen speelt alleen als je op tijd start.”

Pensioenopbouw in lagen

Het Vrij Aanvullend Pensioen voor Zelfstandigen (VAPZ) blijft de hoeksteen van elk pensioenplan.
“Het VAPZ is fiscaal en sociaal de meest interessante keuze”, legt Karel uit. Veel ondernemers kiezen voor het sociaal VAPZ, dat extra waarborgen biedt bij ziekte of arbeidsongeschiktheid. “Bij een sociaal VAPZ betaalt de verzekering je premies verder tijdens ziekte, zodat je pensioenopbouw nooit stilvalt. Dat is een onderschat voordeel.” Wie bijkomende financiële ruimte heeft, kan de pensioenopbouw verder aanvullen met een IPT (Individuele Pensioentoezegging) of een POZ (Pensioenovereenkomst voor Zelfstandigen). “Zo bouw je in lagen: eerst het VAPZ, dan IPT of POZ en daarbovenop het klassiek pensioensparen.”

Loon of dividend?

Veel zelfstandigen met een vennootschap keren zichzelf liever dividenden uit dan loon, om fiscale redenen. Maar dat heeft ook een keerzijde. “Dividenden leveren geen sociale rechten op”, waarschuwt Karel. “Wie zichzelf te weinig loon uitkeert, beperkt ook zijn bescherming bij ziekte en pensioen.” Liantis adviseert daarom een evenwichtige strategie: niet enkel kijken naar fiscale optimalisatie, maar ook naar de impact op het sociaal statuut. “Je moet de zaken niet alleen fiscaal bekijken, ook de bescherming van de ondernemer als persoon verdient de nodige aandacht”, vat Karel het samen. “Beide perspectieven zijn even belangrijk.”

Zorg ook voor jezelf

Een bedrijf overdragen is vaak een intens proces, emotioneel en mentaal. Liantis biedt als sociaal verzekeringsfonds daarom sinds vorig jaar aan zelfstandigen ook gratis begeleiding rond mentaal welzijn. Door samen te werken met de eigen externe preventiedienst van Liantis kunnen ondernemers praten met psychologen of coaches. “Een bedrijfsoverdracht is een kantelmoment”, beklemtoont Karel. “Het is het loslaten van iets wat je met hart en ziel hebt opgebouwd. Dat brengt onvermijdelijk stress mee. We willen dat ondernemers niet alleen financieel, maar ook mentaal goed voorbereid hun volgende levensfase ingaan,” besluit hij. “Zorg tijdig voor je toekomst – niet alleen op vlak van de cijfers, maar ook menselijk.”

“Het wonder van samengestelde interest bij een aanvullend pensioen speelt alleen als je op tijd start.” Karel Van den Eynde, Liantis

“Een bedrijfsoverdracht is een kantelmoment. Het is het loslaten van iets wat je met hart en ziel hebt opgebouwd.” Karel Van den Eynde, Liantis